Verhelderingskamer onbegrepen gedrag: medemenselijkheid centraal

Medemenselijkheid, domeinoverstijgend samenwerken en meer samenhang in de wijk: een aantal onderwerpen die spelen in de praktijk als het gaat over ‘Inclusie van mensen met onbegrepen gedrag’. In Tiel kwamen professionals uit onder andere welzijn, zorg, wonen, politie, wijk GGZ en de gemeente bijeen in een Verhelderingskamer om dit vraagstuk op te pakken.

Het komt steeds vaker voor: incidenten met mensen met onbegrepen gedrag. “Juist in de regio van Tiel speelt dit thema al langer”, legt thematrekker Bertine Rosink uit. De HAN heeft in opdracht van Mozaiek en woningcorporatie Thius (voorheen SCW) een onderzoek gedaan naar vroegsignalering bij personen met onbegrepen gedrag in de wijk Rauwenhof, als onderdeel van een ZonMW subsidie. Daarnaast is er door zelfstandig professional en HAN-onderzoeker Jessy Berkvens geïnvesteerd om mensen met psychische kwetsbaarheid snel te kunnen helpen, door een geïntegreerde samenwerking in de wijk. Kortom, een thema dat speelt en daarom heeft de Zorgalliantie ‘Inclusie van mensen met onbegrepen gedrag’ opgenomen als onderzoeksthema.

Betrokken organisaties willen meteen aan de slag
Uit een voorinventarisatie bij woningcorporaties uit het werkgebied van de Zorgalliantie en bij zorg- en welzijnsorganisaties, politie, WijkGGZ en de gemeente uit Tiel, kwamen 5 subthema’s naar voren. Wat speelt er in de praktijk en hoe verbeteren we dat? De subthema’s zijn: van onbegrip naar medemenselijkheid, goed wonen en samenhang in de wijk, domeinoverstijgend samenwerken, meedoen mogelijk maken en vroegsignalering: vrijheid en verantwoordelijkheid. Tijdens de Verhelderingskamer werden de subthema’s concreter gemaakt.

Betrokken HAN-onderzoekers en thematrekkers waren tafelheer of –dame van elk één subthema. “De diverse groepen ging in gesprek: wat speelde er bij hen? Ze schreven op tafelkleden wat ze al wisten over het onderwerp, welke ambities ze hadden en welke projecten en resultaten ze graag zouden zien”, vertelt Rosink. Zo zag het groepje van het subthema ‘meedoen mogelijk maken’ de waarde van communicatie (denk aan brieven) op B1-niveau. En bij ‘domeinoverstijgend samenwerken’ zagen ze kansen in een gezamenlijk netwerk, waarbij iedereen vanuit hetzelfde perspectief werkt, namelijk de mens (huurder/cliënt) in relatie tot zijn of haar omgeving.

Draagvlak
In een korte pitch van elke tafelheer en –dame werden de belangstellenden meegenomen in de opbrengsten. Daarna schreef iedereen op een muur met welke thema ze aan de slag wilde. “Dit was een mooi moment, omdat er veel draagvlak was”, vertelt Rosink. “Er waren dan ook mensen die met meerdere subthema’s aan de slag willen. En het liefst meteen. Zo zei de groep van het thema domeinoverstijgend samenwerken dat ze nog lang niet uitgepraat waren.”

Iedereen als mens zien: medemenselijkheid centraal
Rosink: “Door ontwikkelingen in de WMO moeten mensen langer thuis blijven wonen. Of van een beschermde setting naar de wijk verhuizen. Kan de wijk dit opvangen? Hoe zorg je dat iemand veilig kan wonen in de wijk?” Iedereen die te maken krijgt met mensen met onbegrepen gedrag, kijkt vanuit zijn eigen referentiekader of rol naar de situatie. De hulpverlener kijkt naar de cliënt, de woningcorporatie naar de context en omgeving. De focus ligt vooral op het probleemgedrag in plaats van op de mens zelf of zijn of haar omgeving. Gedrag hoeft niet altijd te wijzen op een stoornis, maar kan ook te maken met iemands karakter of gemoedstoestand. “Het gaat vaak over onbegrip en angst. Door een persoon met onbegrepen gedrag in eerste instantie te zien als mens, reageer je anders”, legt Rosink uit.

Uit de Verhelderingskamer bleek dan ook hoe belangrijk de verhalen en inzet van ervaringsdeskundigen zijn. Zij weten als geen ander hoe je mensen bereikt. Hetzelfde geldt voor burgerinitiatieven, woningcorporaties en netwerken. Rosink: “Samenwerking heeft voordelen voor alle betrokken partijen, want bij bijvoorbeeld woningcorporaties komt veel samen. De woningcorporatie heeft een voet tussen de deur, waar andere welzijns- of zorgprofessionals niet altijd zomaar binnenkomen.” Die wens tot samenwerking geeft een mooie start voor dit thema.

Toekomst: samenwerken en delen online
De Verhelderingskamer liet de Zorgalliantie zien dat dit onderzoeksthema prominent op de agenda moet blijven. Daarom is de ambitie om later dit jaar verder te praten over het vormen van een thematische leerkring. Welke projecten en onderzoeken passen bij dit thema en de subthema’s? Hoe kunnen we studenten en onderzoeksprogramma’s koppelen? Daarnaast gaan de groepen van de verhelderingskamer gaan online verder met het formuleren van acties en ambities op de subthema’s.

Meer weten over dit thema? Bekijk de pagina over het onderzoeksthema ‘Inclusie van mensen met onbegrepen gedrag’. 

Webinar resultaten 
Het gesubsidieerde ZonMw project ‘Wijk uit de war‘ van Mozaiek en woningcorporatie Thius (voorheen SCW) was de aanleiding voor dit onderzoek en de verhelderingskamer. In juni is er een Webinar gepland waar de opbrengsten van dit traject gedeeld worden. Een van de beloften aan ZonMw was om de opgehaalde kennis te delen bij woningbouwcoöperaties en welzijnsorganisaties en inzicht in de methode vroegsignalering in de zogenaamde nulde lijn te delen en verder te brengen. Met deze resultaten is de blinde vlek, Rivierenland, bediend en hopen de partijen in de toekomst een beroep te doen op het ontstane netwerk: de zogenaamde leerkring. Wil je hierbij zijn? Houd de site in de gaten!