Terugblik Studiereis Zweden
update mei 2020
Masterclass between two chairs
Wat is er opgehaald in Zweden? Begin maart vond de Masterclass ‘between two chairs’ over wonen, welzijn en zorg in zweden plaats. De vele nieuwe inzichten die Wendy Kemper-Koebrugge en de deelnemers hadden opgedaan tijdens de reis stonden centraal tijdens deze masterclass. Corné van Asten (directeur Syntein) koppelde daarbij de lessons learned van Zweden aan de situatie in Nederland. Hij ging in op een voorbeeld in Noord-Limburg waar de huisarts samenwerkt met welzijn om ervoor te zorgen, dat mensen minder naar het ziekenhuis hoeven. Deze masterclass inspireerde om vanuit een andere blik naar wonen, welzijn en zorg te kijken!
–> Presentatie Masterclass Syntein
–> Presentatie Masterclass Wat hebben we geleerd
November 2019
Door Wendy Kemper-Koebrugge
Vanuit de Zorgalliantie gaan we elke twee jaar op reis om inspiratie op te doen voor zorg, welzijn en wonen in Nederland. In 2017 waren we in Engeland, dit jaar ging de reis naar Zweden. Met 34 mensen vanuit verschillende organisaties (zowel welzijn, verzorging & verpleging, ondersteuning eerstelijn, GGZ zorg, gemeente, ROC als HAN) drie dagen op stap rondom Stockholm. We bekeken welzijn en zorg in verschillende gemeenten en hadden gesprekken met managers en projectleiders.
De reis startte in STORSTHLM, het regionale samenwerkingsverband tussen Stockholm en omliggende gemeenten. 26 gemeenten die samen optrekken om de 2,3 miljoen inwoners van Groot Stockholm te ondersteunen. De vraag van onze gastvrouw is om onszelf voor te stellen en ik ben onder de indruk van alle mensen die met ons mee zijn op deze studiereis. Onze gastvrouw uit Zweden brengt dit mooi onder woorden: “such competence in the room”. We hebben mensen uit allerlei sectoren en allerlei functies. Dit worden een paar mooie dagen in Zweden! En onze eerste spreker uit de regio Groot-Stockholm laat ons direct kennis maken met de insteek van de Zweden: men is even geïnteresseerd om van ons te leren als wij van hen. Zoals een van de sprekers mooi zegt: “I can talk, or we can make fun. That means that you agree or disagree and at least ask one or two questions”.
We krijgen een uitleg over de regio STORSTHLM. Hun gezamenlijke leus is ‘developing together means growing together’. Dat bedoelen ze dan ook letterlijk, want het aantal oudere mensen én het aantal kinderen in deze regio groeit, daarnaast groeit ook het aantal mensen met een chronische ziekte en mentale aandoeningen. Om dit aan te kunnen moet het systeem in Zweden ook veranderen.
Dus als wij de verwachting hadden dat we in Zweden de mooie oplossingen voor onze problemen kunnen ophalen, worden we direct in de realiteit geworpen: zij hebben ook te maken met de problemen, waarmee wij te maken hebben. Hun oplossingen zijn alleen anders.
Hun systeem is gebouwd rondom de gemeente. De gemeente heeft ruime verantwoordelijkheden, maar ook de bevoegdheden. Vergeleken met ons systeem heeft de gemeente in Zweden alles in handen om zijn inwoners te ondersteunen in hun dagelijks leven. De gemeenten zijn op lokaal niveau verantwoordelijk voor thuiszorg en residentiële zorg voor ouderen en mensen met beperkingen. En ook voor de lagere en middelbare school.
In Zweden krijg je ondersteuning als je iets mankeert en alles wordt in het werk gesteld om dit in jouw woonomgeving voor elkaar te krijgen. Verpleeghuizen die vallen onder de medische zorg kent men hier niet, er zijn wel woonvoorzieningen voor ouderen en kwetsbare groepen, maar die vallen onder de verantwoordelijkheid van de gemeente. Je gaat in Zweden niet naar de huisarts, maar naar een gezondheidscentrum met meerdere professionals.
In de mensen die we in alle 3 dagen spraken viel vooral op dat zij het allemaal hebben over de mens die in staat moet worden gesteld om een zo goed mogelijk leven te leiden. De directeur noemde dit als eerste, maar ook de medewerker op de dagbesteding voor ouderen. Opvallend is ook dat men niet spreekt over de wetgeving en regels, maar over de community, over mensen die iets nodig hebben. En over henzelf als deel van deze community.
Een groot verschil is het aantal mensen in een gemeente dat zich bezig houdt met toekenning. Hebben wij sociale wijkteams, die vooral bezig lijken te zijn met de vraag of je de zorg terecht mag aanvragen, en controle teams. In Zweden heeft men in een gemeente van 100.000 inwoners 40 mensen die alles rondom aanvragen regelen. Ik heb de cijfers niet gecheckt, maar iemand van de groep gaf aan dat een gemeente in Nederland van 200.000 inwoners hier zo’n 200 mensen op heeft zitten, los van de controles achteraf.
In Zweden zijn alle professionals in de welzijn en zorg in dienst van de gemeente. En ook allemaal professional. Waren zij nieuwsgierig hoeveel wij doen met vrijwilligers, wij waren onder de indruk van het feit dat zij iets doen in de welzijn of zorg ook echt werk noemen en als zodanig betalen. Het leidde ook tot een gesprek hoe men dat betaalt, of vrijwilligers een andere rol hebben. Een van onze medereizigers legde de waarde van de vrijwilliger uit: “ik kan 3 maal per dag wat komen doen, maar dan kom ik omdat ik ervoor wordt betaald, een vrijwilliger doet dit vanuit zijn hart. Dit voelt voor degene die hulp nodig heeft veel meer als liefde en vriendschap”. Anderzijds vonden we allemaal wel dat in Nederland nu ook zaken tot vrijwilligerswerk worden gemaakt, die dat in wezen niet zijn, die dat worden omdat we er eigenlijk gewoon niet voor willen betalen.
Interprofessioneel samenwerken lijkt in Zweden minder een issue dan bij ons. De sociaal werker en de therapeut, het ziekenhuis en de zorg thuis; zij gaven allemaal aan dat ze er samen uit moeten komen.’Don’t fall between the chairs’ was hun uitdrukking, wat lijkt op ons ‘niet tussen wal en schip’. Op onze vragen of deze interprofessionele samenwerking lastig was, wat zij hadden overwonnen om dit vorm te geven, keken zij vooral verbaasd. Want het was toch juist zo mooi dat ze verschillend dachten .
Maar dan eindigt het gesprek al weer, met voor ons woorden die we eeuwig zullen onthouden… ‘you know Fika?’ Fika betekent koffie. Maar in Zweden betekent dit ook dat je ’s ochtends om 10 uur en ’s middags om 15 uur een uitgebreide schaal met broodjes, lekker koekjes en gebakjes en fruit. Tel dan nog warm eten tussen de middag erbij, we zijn vooral niet verhongerd in Zweden!
Klinkt als beter in Zweden? Denken we dat je dit in Nederland ook zo kunt doen? Dit is het onderwerp van gesprek in een Masterclass in januari, waarin we met de deelnemers en jullie terugblikken op de studiereis. Volg de site www.zorgalliantie.com voor meer informatie.
Bekijk ook:
> Impressie studiereis Zweden (foto’s en vlogs)
> Presentatie studiereis Zweden
> Presentatie Zweden Saskia Sleijster
> Nederlands Instituut voor Studiereizen
Graphics: Jessy Berkvens en (in de tekst van) Loes Vos
