Lectoraat speelt in op vraagstukken mensen met psychische kwetsbaarheid in coronatijd

We moeten allemaal afstand houden, minimaal 1,5 meter, zoveel mogelijk thuiswerken. Dit werkt niet overal goed, merkten onderzoeker Jessy Berkvens en lector Bauke Koekkoek van de HAN. Berkvens: “Alleen nog contact op afstand met de hulpverlening is absoluut onwenselijk. Mensen met psychische kwetsbaarheid moeten hulpverlening krijgen, natuurlijk met inachtneming van de richtlijnen, al helemaal in deze tijd. Hoe maak je de keuze als hulpverlener voor contact op afstand of toch live? Hoe blijft het veilig? Daar zetten we nu op in met een website en afwegingskaders.” 

“Vanuit het HAN Lectoraat Onbegrepen gedrag, Zorg en Samenleving. wilden we meteen actie ondernemen; hoe helpen we hulpverleners, mensen met psychische kwetsbaarheid en hun naasten in deze tijd van de coronacrisis?” vertelt HAN-onderzoeker Jessy Berkvens. Het doel: handvatten bieden aan mensen die zich psychisch kwetsbaar voelen en hulpverleners die deze mensen begeleiden.

Aansluiten bij vragen: enquête via LinkedIn
Om snel iets te bieden, hebben Koekkoek en Berkvens en andere leden van het lectoraat een enquête uitgezet via LinkedIn. Berkvens: “We besloten snel een uitvraag te doen via sociale media om te horen wat er speelt. We hadden een open vragenlijst gemaakt en vroegen mensen met psychische kwetsbaarheid, hun naasten en hulpverleners de vragen te beantwoorden. Om inzicht te krijgen vanuit verschillende perspectieven en delen van het land.” En daarmee activiteiten van burgers en organisaties op elkaar af te stemmen. “We willen aansluiten bij de vragen die er leven bij deze groep mensen. Welke zorgen zijn er nu? Wat gebeurt er in deze tijd met de dagstructuur? Maar ook: wat leren we van de successen nu?” vertelt Berkvens. Al snel hadden meer dan 100 mensen de enquête ingevuld. “We lazen vooral gevoelens van eenzaamheid, angst en paniek. Het wegvallen van dagstructuur is een probleem”, legt Berkvens uit.

Antwoorden op veelvoorkomende vragen
Nu Berkvens en haar collega’s meer zicht hebben op de vragen die spelen, hebben ze de website Veerkracht anderhalf gelanceerd met daarop de meest veelvoorkomende vragen. Ze beantwoorden de vragen en koppelen hieraan producten en links naar nuttige websites. Berkvens: “Hier moet je denken aan antwoorden op vragen als ‘hoe ga ik om met gevoelens van paniek?’, ‘hoe bied ik passende hulp?’ en ‘hoe maak ik duidelijk wat ik nodig heb?’. Die vragen zijn eigenlijk voor iedereen relevant, niet alleen mensen met psychische kwetsbaarheid en hulpverleners hebben last van deze gevoelens. Van verschillende ogen, verschillende perspectieven kun je veel leren.”

Berkvens merkte op dat de hulpverlening nu ook vaak op afstand wordt gegeven. “Juist voor mensen met psychische kwetsbaarheid is een terugtrekkende beweging heel onwenselijk, minder mensen komen langs, er is minder hulpverlening. Het kan niet zijn dat je elkaar, juist in deze tijd, niet meer ziet”, vertelt Berkvens. “Met een belrondje heb je niet altijd door of het huis aan het vervuilen is, iemand ‘stilzwijgend’ in een crisis beland of er een onhoudbare situatie ontstaat binnen het gezin. Of in beeld komen, omdat ze door de coronacrisis en het thuis zitten problemen krijgen.” 

Afwegingskaders dagbesteding en ambulante zorg
Maar welke keuzes maak je dan als hulpverlener? Ze blijken vaak te worstelen met welke vorm van hulpverlening nu handig is. “Ze vragen zich af of dagbesteding nu echt nodig is. Ook blijkt dat met beeldbellen niet altijd ingeschat kan worden hoe groot de risico’s zijn. Daarom hebben we afwegingskaders gemaakt. Eerst voor de ambulant begeleiders en daarnaast voor de dagbesteding. Hiermee kunnen de hulpverleners inschatten of iemand hulp nodig heeft en welke vorm voor deze persoon werkt. Dit is natuurlijk gekoppeld aan de richtlijnen die op dat moment gelden vanuit de RIVM”, vertelt Berkvens.

Inzetbaar in onderwijs en onderzoek
Nu de coronatijd langer duurt, komen er ook andere vragen boven. Daarom blijft de enquête ook online. Als er nieuwe vragen spelen, worden ze meteen verwerkt. “Het is ook voor ons een leermiddel. Werken deze nieuwe hulpmiddelen? En hoe gebruiken we de ontwikkelde hulpmiddelen voor onderzoek en onderwijs? Kortom: we blijven leren en ontwikkelen, juist in coronatijd.”

Over HAN-onderzoeker Jessy Berkvens
Met een achtergrond als ambulante begeleider voor mensen met een (ernstige) psychiatrische kwetsbaarheid en haar opleiding tot Maatschappelijk Werk en Dienstverlening en de Master Social Work, brengt Jessy Berkvens de nodige kennis rondom mensen met psychische kwetsbaarheid. Berkvens ontwikkelde voor de HAN een basismodel die cliënt, hulpverlener en naasten helpt om de werkrelatie positief te beïnvloeden, genaamd Methodisch Samen Werken (MSW). Eerder ontwikkelde zij een methode Samensterk begeleiding, dat in 2017 de Marie Kamphuisprijs won. De methode heeft als doel dat mensen met een ernstige psychiatrische aandoening ondersteund worden in een peer to peer (groeps)contact en minder afhankelijkheid ervaren in de formele zorg. Zij redden zich samen.

Onderzoeksthema ‘Inclusie van mensen met onbegrepen gedrag’
Jessy Berkvens en Bauke Koekkoek zijn bij de Zorgalliantie verbonden aan het onderzoeksthema ‘Inclusie van mensen met onbegrepen gedrag’. De kennis van het HAN Lectoraat Onbegrepen gedrag, Zorg en Samenleving helpt bij het inzichtelijk maken van vraagstukken die leven bij hulpverleners en mensen met psychische kwetsbaarheid.

Op 29 oktober organiseren we een Versnellingskamer rondom dit thema. Meld je snel aan.