“Kanteling gezondheidszorg is nodig”

Positieve gezondheid helpt de goede kant op bewegen

“Het is onhoudbaar zoals we de zorg nu hebben geregeld. Onbetaalbaar. Daar moeten we iets aan doen.” Aan het woord is Dr. Miranda Laurant Lector Organisatie van Zorg en Dienstverlening bij kenniscentrum Duurzame Zorg. Miranda ondersteunt de Zorgalliantie bij inhoudelijke thema’s. Bij het kenniscentrum en ook bij de Krachtige Regionale Leerkringen, is positieve gezondheid een centraal thema. Een onderwerp dat volgens Miranda een beweging teweegbrengt in het zorglandschap.

“De gezondheidszorg, zoals deze nu is gevormd, is ’ziek’. Het klinkt misschien een beetje stellig, maar met dit zorglandschap komt er in de toekomst een nog groter tekort qua financiën in zorg. Dat niet alleen, er komen steeds meer zorgvragers. Mensen worden steeds ouder, hebben meerdere ziektes, de zorgconsumptie neemt alleen maar toe. Dat is niet meer betaalbaar. Ook is er een groot arbeidstekort, nu al en dat neemt in de toekomst alleen maar toe. Dit betekent dat we naar een andere inrichting van het zorglandschap moeten bewegen.”

Gezondheidszorg is ziekenzorg

“De gezondheidszorg in Nederland is gericht op ziekte: curatie en care. Of zoals Machteld Huber schreef: ‘Wat wij nu gezondheidszorg noemen, is in feite ziekenzorg.’ Dit moet anders georganiseerd worden. Van de geldstromen gaat zo’n 96 procent naar curatie en care. Als we veel vroeger zorgen dat mensen gezond blijven, dan betekent dat iets voor de inzet van de middelen in de gezondheidszorg. Meer aandacht voor preventie en gezondheid is dus nodig. Dat betekent een verschuiving van budgetten en het ontschotten van de gezondheidszorg. Dan treedt er een verschuiving van ziekte en zorg, naar mens en maatschappij op.”

Andere manier van denken

“Het concept Positieve Gezondheid van Machteld Huber helpt om die beweging te maken. Als we mensen vragen: ‘Wat is gezondheid voor jou?’ Dan zeggen ze steevast: mij prettig en gelukkig voelen. Bij positieve gezondheid draait het onder andere om die factoren. Niet de beperking of aandoening staat centraal, maar mens met al zijn lichamelijke, mentale, sociale en spirituele behoeften. Daarom moet je ook kijken naar wat de mensen belangrijk vinden. Dit vergt een andere manier van denken.”

De veranderende rol van de professional

“Positieve Gezondheid helpt bij die verandering van de mindset. Je moet in een veel eerder stadium ingrijpen, maar ook bedenken of het nodig is om zorg door professionals te laten doen. Het organiseren van zorg verplaatst naar wijken en gemeenschappen en daarmee verandert ook de rol van de zorgprofessional. Het wordt steeds belangrijker voor zorgprofessionals om te coachen en om andere partijen te betrekken. Dit vraagt om meer aandacht voor interprofessioneel samenwerken, ook in het onderwijs van de toekomstige professionals.” Interprofessioneel samenwerken gaat verder dan multidisciplinair samenwerken. Professionals van verschillende organisaties maken samen met de burger één gemeenschappelijk plan. Ook collectieve aanpak in wijken en buurten krijgt meer aandacht.”

“Steeds meer professionals zetten het gespreksmodel van Machteld Huber – ook wel het spinnenwebmodel genoemd – in om het gesprek over gezondheid aan te gaan.” Met het spinnenwebmodel maak je inzichtelijk wat de mate is van positieve gezondheid en wat mensen belangrijk vinden in hun leven. Waar liggen de belangrijkste geluksmakers, waar zijn nog verbeterpunten? “Positieve gezondheid helpt om een beweging te maken, zorg en welzijn raken steeds meer verweven. “

Een betere gezondheidszorg is aan iedereen

“Maar met een andere bril op naar gezondheid kijken, dat moet iedereen doen. Niet alleen zorg en welzijn. Het is belangrijk dat iedereen in het zorglandschap ook over de eigen pijlers heen kijkt. Alle sectoren kunnen gezondheid en welbevinden bevorderen. Denk maar aan wat de invloed van wooncorporaties of schuldsanering is bij leefplezier en vanuit ander denkkader positief kan bijdragen aan de mogelijkheden tot gezondheid.”

“We kunnen echter niet verlangen dat de professionals alles oplossen. Dat is niet meer mogelijk. Vroeger kwam eerst het sociale systeem in actie als je niet lekker was. Nu gaan mensen veel sneller met de vraag naar de huisarts of een andere professional. Ze leggen de vraag neer in het professionele domein. Daardoor is de zorg nu veel meer gemedicaliseerd. Zelfs technologie die we inzetten om kosten te besparen, levert uiteindelijk weinig op. Deze innovaties zijn vooral gericht op curatie, op genezen.”

“Kortom, om Positieve Gezondheid ook echt in te zetten, hebben we een kanteling van de gezondheidszorg nodig. Het concept helpt bij het anders denken over gezondheid, maar om echt door te pakken moeten we het zorglandschap anders organiseren. Of zoals mijn medestanders zeggen: een deltaplan voor de gezondheidszorg is nodig.”

Meer weten over het organiseren van de gezondheidszorg?

Op 6 februari komt Miranda Laurants boek ‘Gezondheid organiseren’ uit. In dit ‘leerboek voor verpleegkundigen’ leggen Miranda Laurant en Hester Vermeulen uit hoe verpleegkundigen in opleiding de rollen van zorgverlener, professional, kwaliteitsbevorderaar, samenwerkingspartner en organisator op zich nemen om echt gezondheid te organiseren. Het geeft inzicht in de ontwikkelingen die bijdragen aan het anders denken over positieve gezondheid en bevat strategieën die helpen met werken vanuit dit nieuwe perspectief. Ook schetsen de auteurs ontwikkelingen in wettelijke en financiële kaders en de ethische dilemma’s die verpleegkundigen in hun dagelijkse werk ervaren.