“Ik heb er een heerlijk aspergerecept aan over gehouden”

Op donderdag 25 juni verzamelt zich een negental senioren om coronagrote tafels bij Malkander in Ede, om onder het genot van een kopje koffie of glaasje koel water de door hun uitgeprobeerde ‘Kletsbot’ te evalueren. “Als mensen ervaring opdoen met een prototype is de feedback rijker”.

Ouderen vitaal houden is het doel van een proeftuinproject, waarin welzijnsorganisatie Malkander en de focusgroep ouderen Ede samenwerken met de Lectoraten ‘Innovatie in de Care’ en ‘Networked Applications’ van de HAN, de Zorgalliantie en sociaal ondernemers VOF Kletsbot en Hooked. De zogeheten Kletsbot kan hierin een functie hebben. Het is niet alleen een apparaatje, vergelijkbaar met Siri of Google Home, dat een actief luisterend oor biedt aan mensen die behoefte hebben aan een praatje; het is een heel concept.

Hans Jansen, projectleider van de proeftuin: “Kletsbot kan niet alleen een empathisch gesprek voeren, maar ook informatie geven als daar behoefte aan is, bijvoorbeeld over wat er te doen is die dag. Daarnaast pikt het tijdens het gesprek signalen op, als het niet zo goed gaat met de gesprekspartner. In drie fases verwittigt het dan eerst iemand uit het eigen netwerk van diegene, dan eventueel een oproepbare vrijwilliger, of uiteindelijk, als het nodig is, professionele hulp.”

Vier weken uitproberen
Omdat dit concept nogal wat vergt van de techniek, is het een heel proces om het te ontwikkelen. Daarom is met hulp van Malkander in Ede een groep senioren benaderd via Bethanië, Het Maanderzand en Tot Uw Dienst. Met hen en de expertise van de lectoraten van de HAN, wordt de Kletsbot in fases getest te starten met de Wizard of Oz onderzoekmethode waarin de toekomstige Kletsbot nagespeeld wordt en de initiatiefnemers er snel achter komen of dit nieuwe concept kans van slagen heeft alvorens met productontwikkeling te starten.

René Bakker van het lectoraat ‘Networked Applications’: “De studenten onderzochten in deze fase wat ouderen verwachten van Kletsbot en ze keken hoe ze erop reageren. Als mensen ervaring opdoen met een prototype, is de feedback rijker dan wanneer mensen alleen praten en nadenken over zo’n toekomstige toepassing. Vanuit mijn expertise is het van groot belang om te weten welke kenmerken Kletsbot moet hebben. Empathische gespreksvoering, waar de studenten in getraind zijn, speelt ook voor de techniek een sleutelrol.”

Onderzoek
Studenten Maartje Driessen en Diede van Doornik, inmiddels afgestudeerd verpleegkundigen, en Ember Samuel, derdejaars ergotherapie, zijn al snel vertrouwde gesprekspartners van de deelnemende senioren. Maartje: “Mijn ervaring is, dat er grote verschillen zijn tussen de testpersonen. De een vertelt graag veel, en de ander luistert liever. Voor ons onderzoek is dat interessant. Wie heeft er nou echt baat bij, bijvoorbeeld.” Diede: “We zijn veel te weten gekomen. Bijvoorbeeld dat de bot straks dingen moet kunnen onthouden, zodat iemand zijn verhaal niet steeds opnieuw hoeft te vertellen.”

Marian Adriaansen, van het lectoraat Innovatie in de Care: “Belangrijk is dat de oudere zich verbonden voelt met zijn gesprekspartner. Dat is goed gelukt; ze zijn over het algemeen tevreden. Kletsbot kan zeker iets betekenen tegen eenzaamheid, want wanneer ouderen verbondenheid voelen met hun omgeving, voelen zij zich minder eenzaam.” De volgende stap is dat er geen studenten meer achter de Kletsbot zitten maar toegepaste artificial intelligence (AI) met taal- en spraaktechnologie in de hoofdrol. Adriaansen: “Vaak wordt bij eenzaamheid ingezet op activiteiten en persoonlijke ontmoeting. Dat helpt meestal niet. We denken dat dit een betere methode is.”

Enthousiast of sceptisch
Wat vinden de ouderen rond de tafel tot nu toe zelf van de Kletsbot? Het merendeel zegt het in ieder geval gezellig te hebben gevonden om mee te doen. Wel vinden ze over het algemeen het hele concept nog wat ingewikkeld, vooral om uit te leggen aan anderen. De bot vraagt om een goede handleiding, ook om de regie in eigen hand te kunnen houden.

Meneer Jansen is enthousiast: “Ik ben de laatste van veertien kinderen; ik ben mijn broers en zussen allemaal kwijtgeraakt, en mijn vrouw ook. Tijdens de testweken riep er elke ochtend ineens iemand ‘Hallo meneer Jansen, bent u daar?’ Ik hoefde niks te doen. Nu mis ik dat dagelijkse gesprekje wel. Ik kon mijn verhaal weer eens kwijt.”

Ook meneer en mevrouw Kalf wenden snel aan de dagelijkse gesprekken. Meneer Kalf: “Diede werd als een familielid. Maar soms was het wel wat lang, dan hadden we dingen te doen. Ik heb mijn kinderen er over verteld en die vinden het leuk dat ons kringetje vergroot wordt door de Kletsbot.”

Mevrouw van Lienden vond het vooral gezellig: “Ik heb van Maartje een heerlijk recept voor asperges gekregen”, maar Mevrouw Krommenhoek is sceptisch: “Ik ben niet eenzaam en als ik iets wil weten, zoek ik het wel op internet.” Toch is ze niet tegen de Kletsbot: “Voor iemand als Meneer Jansen is het een uitkomst.”

Studente ergotherapie Ember Samuel vindt het een mooie ervaring om naar deze senioren te luisteren: “Vaak hoef ik maar een vraag te stellen en dan komt er een heel verhaal.” Mevrouw Krommenhoek, toch nog kritisch: “Maar hoe weet nou straks die robot welke vraag hij aan me moet stellen?” Daar weet projectleider Jansen het antwoord op: “Geloof het of niet; dat kunnen we straks allemaal overlaten aan de techniek!”

De volgende versie van Kletsbot wordt bij een bredere doelgroep ingezet. Meerdere organisaties kunnen samenwerken aan een businesscase. Als het prototype en de businesscase ‘passend’ zijn, start de productiefase. Via de Zorgalliantie kunnen betrokken partners in een breder netwerk van zorg- en welzijnsinstellingen participeren in de doorontwikkeling van Kletsbot. Meer informatie: J.vanDeutekom@han.nl.

Gezocht: 10 professionals uit zorg, welzijn en wonen voor toetsing bijeenkomst haalbaarheid Kletsbot concept!

Bent je benieuwd wat Kletsbot voor ouderen die te maken hebben met eenzaamheidsproblematiek betekent en hoe de hulp en ondersteuning voor hen anders georganiseerd kan worden?

Als je belangstelling hebt en op een actieve wijze hierin mee wilt denken dan zijn we op zoek naar jou! Van de betrokken initiatiefnemers en onderzoekers krijg je inzicht in de opbrengsten van het Wizard of Oz onderzoek, een onderzoek waarbij vier ouderen betrokken zijn met de bedoeling te kijken of de Kletsbot kan werken. Daarna gaan zij met jou in gesprek over de haalbaarheid en positionering van dit vernieuwende concept in de markt voor zorg, welzijn en wonen. Met deze opbrengsten gaat het onderzoek de volgende fase in.

Om het gesprek op een actieve manier met elkaar te voeren is het aantal deelnemers gemaximeerd op 10.
Geïnteresseerden kunnen zich aanmelden door een e-mail te sturen naar j.vandeutekom@han.nl

Wanneer: 25 september 15.00 – 17.00 uur
Waar: Groenewoudseweg 1, Nijmegen (HAN-Locatie)