Ervaringsdeskundigen in het onderwijs: samen mét de doelgroep

“De leefwereld van cliënten dichterbij brengen,” dat is wat ervaringsdeskundige Bibi Arefa Ansari wil. Sinds begin 2019 is zij betrokken bij de opleiding Maatschappelijk Werk en Dienstverlening (MWD). “Bij  de opleiding MWD werken we mét mensen samen, omdat we niet vóór de doelgroep willen werken, maar de samenwerking aangaan.” 



Een ervaringsdeskundige is iemand die op basis van persoonlijke ervaringen en collectieve ervaringskennis in staat om deze kennis door te geven aan anderen. Sommigen zijn bijvoorbeeld jarenlang verslaafd geweest, kampten met psychische aandoeningen of leefden langdurig in armoede.

Werken met ervaringen

Juist door ervaringen met problemen én de hulpverlening, weten ervaringsdeskundigen goed waar mensen in soortgelijke situaties behoefte aan hebben. Bibi licht dit toe: “Als ervaringsdeskundige draait het om werken met ervaringen. Je begint met je eigen verhaal. Door ervaringen en verhalen te delen met anderen, inzichten te verwerven en hierop te reflecteren, ontstaat meer collectieve kennis”.

Ervaringsdeskundigen volgen een opleiding om dit te leren en worden vervolgens op verschillende manieren ingezet. “In de GGZ ligt de nadruk meer op de individuele ondersteuning van anderen. In het onderwijs willen we de leefwereld van cliënten dichterbij de studenten brengen,” legt Bibi uit. Sinds begin februari zet Bibi haar ervaringen op het gebied van armoede en GGZ in bij drie onderwijseenheden binnen de HAN. Een deel van haar uren werkt ze bij de Werkplaats Sociaal Domein Nijmegen in de onderzoekslijn armoede.

Ervaringsdeskundigen in het onderwijs van toegevoegde waarde

Onlangs ging Bibi mee met de Zorgalliantie naar het samenwerkingsverband Bind-Kracht in Antwerpen. Hier werken onderzoekers, trainers en coaches (ervaringsdeskundigen in armoede) samen aan de aanpak van armoede. De ervaringscoaches zijn in dienst van de Karel de Grote Hogeschool. Zij geven gedurende een periode, samen met docenten, les aan studenten Social Work. Het samen leren op basis van gelijkwaardigheid sprak ook Bibi erg aan. “Ik vond het fantastisch om op reis te gaan, samen met een diverse groep van onderzoekers, lectoren, docenten en een directeur. Ik dacht: ‘Nu kunnen we een statement maken!’ Het was een bijzondere ervaring om de verhalen van de ervaringscoaches te horen. Dit zijn echte mensen met echte verhalen. Ik ben een écht mens met een écht verhaal. Je wilt mensen raken en dat deden deze ervaringscoaches, ze kwamen binnen.”

Het voorbeeld van de Karel de Grote Hogeschool is overgenomen door de HAN. Door ervaringsdeskundigen te betrekken bij het onderwijs, maken de studenten in een veilige context kennis met de leefwereld van cliënten. Daarom is bij de opleiding Maatschappelijk Werk en Dienstverlening van de HAN ook gekozen voor deze inzet. Bibi is opgenomen in het team en denkt mee over de inbedding van ervaringsdeskundigheid binnen sociale opleidingen.

In België werd de toegevoegde waarde van de inzet van ervaringsdeskundigheid bevestigd. “Door de aanwezigheid van een ervaringscoach wordt een brug gevormd voor intensieve informatie- en ervaringsuitwisseling. De studenten leren door de ervaringscoach naar zichzelf te kijken en te reflecteren op elkaar. Door deze nabijheid ontstaat een mogelijkheid om vragen te stellen en informatie te krijgen die men normaliter niet krijgt. Studenten waarderen deze lessen enorm.”

“We willen bij de HAN werken met ervaringsdeskundigen, omdat we samen mét onze doelgroep willen samen werken. Daarin erken je de talenten en de waarde van ervaringsdeskundigen. Dit betekent ook dat je als de HAN perspectieven en mogelijkheden biedt.”

Ervaringsdeskundigen pool

Zorgalliantie/Krachtige Kernen ziet ook de toegevoegde waarde en zet daarom een pool van ervaringsdeskundigen op. De ervaringsdeskundigen in deze pool kunnen op meerdere manieren worden ingezet. Bibi merkt daarbij op: “Niet iedereen kan of wil betaald werken, er moeten dus ook mogelijkheden zijn voor mensen die vrijwilligerswerk willen doen of als zelfstandige aan de slag willen. Wat wil én wat kan iemand, daar moet je naar kijken. De ervaringsdeskundigen komen uit de praktijk, dit zijn onze doelgroepen. Zij moeten centraal staan. Want uiteindelijk hebben we allemaal, hulpverleners, psychologen, ervaringsdeskundigen, hetzelfde doel: het verbeteren van de kwaliteit van leven van mensen.”