Belangstelling voor Kletsbot

Voor veel gemeenten is eenzaamheid een belangrijk maatschappelijk vraagstuk. De huidige aanpak maakt mensen vaak afhankelijk van de zorg en is nauwelijks gericht op het herstellen van sociale relaties. Kan Kletsbot hierin een rol spelen? Een haalbaarheidsonderzoek.

VOF Kletsbot heeft samen met de HAN University of Applied Sciences in het netwerk van de Zorgalliantie een aanpak ontwikkeld, die effectief lijkt te zijn voor de aanpak van eenzaamheid. Kern hiervan is dat door een combinatie van empathische gespreksvoering middels nieuwe techniek en betekenisvolle menselijke interactie, mensen regie houden in hun eigen leven. Kletsbot kan helpen met vergroten van het welbevinden en herstel van relaties in het eigen netwerk. Daardoor neemt de vraag naar zorg en ondersteuning af.

Het concept van de Kletsbot is getoetst door middel van een onderzoek, uitgevoerd in vier huishoudens. De ervaringen zijn gedeeld. De laatste fase in dit gesubsidieerde traject, is toetsing van de haalbaarheid. Die vindt plaats op 25 september in een ruime zaal in Bemmel. Aanwezig zijn onder andere Hans Jansen (VOF Kletsbot) en Danielle Bor (Malkander) die bij het initiatief Kletsbot betrokken zijn, de heer Kalf, die de Kletsbot gedurende vier weken in huis gehad heeft, Marian Adriaansen, die de effecten van Kletsbot onderzocht heeft, Rene Bakker die een ‘Wizard of Oz onderzoek’ geïnitieerd heeft, en professionals uit gemeente, welzijn en zorg.

Kan technologie helpen eenzaamheid te verminderen?
Gespreksleider Jonathan van Deutekom van de Zorgalliantie begint met de vraag of de professionals in de zaal ook onderschrijven dat eenzaamheid op dit moment een probleem is, dat niet effectief wordt aangepakt. Rita Spikker (SWL): “Eenzaamheid is een containerbegrip en we verstaan er allemaal iets anders onder. Alle partijen zouden meer moeten samenwerken.” De zaal is het er over eens dat vernieuwing van de aanpak nodig is, en dat nieuwe technologie daarbij kan helpen.

Ervaringsdeskundige meneer Kalf: “Corona heeft ons geïsoleerd. Ik begon in die tijd mensen bij elkaar te brengen in mijn woonomgeving, en onze Kletsbot gaf inzicht in hoe dat zou kunnen werken. Mijn kinderen waren enthousiast over de mogelijkheden.” Hanny Vlemmings (Brabant Zorg): “Wij zaten midden in een corona-hotspot, Uden, en wij maakten veel gebruik van technologie. Beeldzorg, tablets om te beeldbellen met familie, telefoon, noem het maar op. Dat leverde heel veel goede reacties op.”

Robotontwikkeling
Van Deutekom laat een serie plaatjes van in de loop van de tijd ontwikkelde zorgrobots zien. “We begonnen duur en mensachtig, zoals robot Pepper, en we eindigden via bloempotje Tessa bij de goedkopere chatbots zoals die van Google. Wat we door onderzoek weten, is dat mensen veel verwachten van een ‘mensachtige’ robot. Dat wordt vervolgens niet waargemaakt. Bloempot Tessa daarentegen werd enorm gewaardeerd en vaak ingezet.”

Hans Jansen, een van de ondernemers achter Kletsbot, sluit hierbij aan: “De vorm van Kletsbot doet minder ter zake. Het gaat om het concept. Het kastje zorgt voor een stem in huis, die zegt ‘Hee, je bent er!’ als je alleen thuiskomt in een donker huis. De stem heeft dingen van je onthouden, kent je, en dat zorgt voor diepgang in de interactie. Daarnaast zet het systeem je netwerk in, op het moment dat dat nodig is.”

Vragen bij het concept
Vanuit de zaal komt de vraag wat nu eigenlijk de meerwaarde is van Kletsbot, ten opzichte van de gewone zorg. Jansen benadrukt dat het systeem aanvullend is bedoeld, en nooit vervangend. “Het is lastig om vrijwilligers te vinden voor bijvoorbeeld een telefooncirkel, en Kletsbot kan dat gemis aanvullen.”

Daarnaast zorgt de aanwezigheid van Kletsbot in huis voor een gevoel van welbevinden. Jansen: “Uit onderzoek blijkt dat gebruikers van robots sympathie voelen en warmte ontlenen aan het contact.” Adriaansen: “Misschien wel steeds meer mensen streven helemaal niet naar contact met andere mensen. Ik denk aan jongeren met een Licht Verstandelijke Beperking, NAH of PDDNOS die gewend zijn om digitaal te communiceren. Deze categorie ‘eenzaam en introvert’ kan juist laagdrempelig oefenen in het voeren van een gesprek met de Kletsbot.”

Privacy gewaarborgd
De techniek is tot steeds meer in staat. De zaal maakt zich zorgen over de privacy van deelnemers aan het Kletsbotconcept. En hoe kan een robot wanneer nodig doorschakelen naar hulp bij zorgwekkende signalen? Jansen stelt gerust: “De regie blijft altijd bij de gebruiker, die bepaalt welke actie Kletsbot onderneemt.”

Ervaringsdeskundige meneer Kalf kan het daar wel mee eens zijn: “Ik zei tegen het apparaat: ‘Hoor eens, ik moet nu gaan koken, ik stop met dit gesprek.’ Kletsbot antwoordde: ‘Prima. Maar dan vraag ik u morgen wel wat u gegeten hebt.’ Ik nam zo de regie. Ze had ook een prettige stem, dus die klik was er wel. Daar vertrouw je snel dingen aan toe.”

Wat privacy betreft, is het moeilijkste aspect de aan/uitknop. René Bakker van het lectoraat ‘Networked Applications’: “Mensen willen dat het apparaat zichtbaar uitstaat, zodat ze weten dat het hen niet afluistert. Maar ze willen wel dat het ding het hoort als er iets mis is. Die eis is de meest ingewikkelde. Sowieso zijn security en privacy twee zaken die vanaf het begin betrokken moeten worden bij het ontwerp. Dat kun je er niet achteraf nog even insleutelen.”

Draagvlak bij de deelnemers
Na een strak geleid gesprek is het dan tijd voor de hamvraag: wie ziet er iets in Kletsbot voor zijn of haar organisatie? Uit de zaal klinkt al snel de vraag naar de financiën: “Het is interessant voor de doelgroep die de deur niet uit wil. Alleen de financiën zijn misschien een probleem.” “Vanuit de gemeente zijn privacy, ethiek en kosten erg belangrijk. Ik zie uit naar een businesscase.” “Dit is misschien iets om met Bijzondere Bijstand te bekostigen. Hoe meer gemeenten meedoen, hoe goedkoper het is.” “Er is een marktpartij nodig en er moet een prototype worden ontwikkeld.”

Toch heeft het gesprek enthousiasme gecreëerd: “Ik zie mogelijkheden om Kletsbot te gebruiken om mensen zo lang mogelijk uit de zorg te houden. Eetcontrole, beweegtips, dat soort dingen. Meer richting preventie.” “Dit kan iets betekenen in kleine kernen waar mensen vaak alleen wonen.” “Ik weet al iemand bij ons die hier heel enthousiast over zou zijn.” “Kletsbot blijft dicht bij de behoefte. Het zal niet gemakkelijk zijn om mijn organisatie mee te krijgen, maar er is wel interesse.”

Tot slot
Hans Jansen hoort de zaal aan en zegt reeds op zoek te zijn naar een partner om een prototype te ontwikkelen. “Daarna wil ik een tweede onderzoek doen, en ik nodig jullie uit om daaraan deel te nemen. De doelgroep wordt breder dan alleen ouderen, we zetten het samen op en jullie kunnen testpersonen leveren en bij het onderzoek betrokken zijn.” René Bakker vult aan: “Hoe meer divers de projectgroep wat achtergrond en discipline betreft, hoe beter het concept en hoe groter de kans van slagen.”